«Σταματήστε τώρα την υπεραλίευση»

Του ΦΙΛΗ ΚΑΪΤΑΤΖΗ

Παγκοσμίως, σε ετήσια βάση, η υπεραλίευση των ψαριών εμπορικής αξίας φτάνει τους 84,5 εκατομμύρια τόνους, ενώ επιπλέον 6 έως 27 εκατ. απορρίπτονται στη θάλασσα κάθε χρόνο επειδή δεν έχουν επαρκή εμπορική αξία!

Η πραγματικότητα αυτή (στην Ελλάδα υπεραλιεύεται το 65% έως 75% των εμπορικών ψαριών), αλλά και οι αριθμοί που δίδονται στη συνέχεια με είδη που εξοντώνονται από τα δίχτυα των αλιευτικών στόλων, οδήγησαν ομάδα ειδικών επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο York της Βρετανίας, σε συνεργασία με την Greenpeace, στη σύνταξη πρότασης για θαλάσσια καταφύγια σε όλο τον κόσμο.



Ο παγκόσμιος χάρτης που δημοσιεύει σήμερα η «Ε», Παγκόσμια Ημέρα των Ωκεανών (που παράγουν το 50% του οξυγόνου που χρειάζεται ο πλανήτης), καλύπτει το 40% των μεγάλων θαλασσών και είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας βιολογικών, φυσικών και ωκεανογραφικών δεδομένων.



Οι αριθμοί



Αριθμοί που σοκάρουν στη συνέχεια:



* Τριακόσιες χιλιάδες κτηνώδη (φάλαινες, δελφίνια και φώκιες) βρίσκουν κάθε χρόνο τραγικό τέλος παγιδευμένα σε δίχτυα.



* Δώδεκα χιλιάδες τόνοι ερυθρού τόνου, 37% περισσότερο από το επιτρεπόμενο όριο, αλιεύονται παράνομα στη Μεσόγειο και στον Ανατολικό Ατλαντικό.



* Το 90% των μεγάλων ψαριών, όπως ο τόνος, ο ξιφίας και ο μπακαλιάρος, αλιεύονται πέρα από τα ασφαλή όρια για την επιβίωσή τους.



* Το 65% έως 75% των ψαριών εμπορικής αξίας υπεραλιεύονται σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος.



* Το 1950 η παγκόσμια ψαριά ήταν 18 εκατ. τόνοι. Στις μέρες μας η αύξηση, λόγω της υπεραλίευσης, είναι περίπου 66,5 εκατ. τόνοι!



* Η πειρατική αλιεία σε βάρος των φτωχών κρατών αποφέρει κέρδη 4 δισ. δολαρίων ετησίως!



Η Greenpeace προτείνει (και θα εργαστεί προς την κατεύθυνση αυτή) τη δημιουργία ενός δικτύου θαλασσίων καταφυγίων – ένα απαραίτητο βήμα για πλούσιες και υγιείς θάλασσες, τονίζει η Σοφία Τσενικλή, από το ελληνικό γραφείο της περιβαλλοντικής οργάνωσης.



«Από τα λιβάδια που δημιουργεί το φυτό ποσειδωνία στα ρηχότερα νερά ώς τις απόκρημνες χαράδρες και τα υποθαλάσσια βουνά, τα ηφαίστεια και τις ψυχρές πηγές του βυθού, η θάλασσα είναι ένας άλλος εντυπωσιακός κόσμος, πολύχρωμος και πολυσύνθετος.



Τα "καταφύγια" είναι οάσεις ζωής, ασφαλείς περιοχές, όπου μπορεί να αναπτυχθεί η πανίδα και η χλωρίδα χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.



Γιατί οι θάλασσες είναι ο πλούτος μας: μέσα από την ομορφιά μιας θαλάσσιας ανεμώνης, τα παιχνίδια των δελφινιών, τα χιλιόμετρα που διανύει ο τόνος στα μεταναστευτικά του ταξίδια, από τον μεγάλο λευκό καρχαρία μέχρι το χταπόδι, πλέκεται μια αλυσίδα ζωής που μας ενώνει».



Με τα «καταφύγια» θ’ αρχίσει η ανάκαμψη των θαλασσών και μια νέα πορεία για τον τερματισμό της αλόγιστης εκμετάλλευσης του «υδάτινου έμβιου θησαυρού».

Ελευθεροτυπία 8/6/06

H υπεραλίευση απειλεί τη ζωή στις θάλασσες

Λίνα Γιάνναρου

Kαλύπτουν πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης, φιλοξενώντας μια απίστευτη «ποικιλία» οργανισμών (πάνω από 178.000 διαφορετικά είδη) -από το «ταπεινό» ζωοπλαγκτόν έως τον λευκό καρχαρία και τη γαλάζια φάλαινα. Oπως όμως μας υπενθυμίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Hμέρα των Ωκεανών, τα θαυμαστά αυτά υδάτινα οικοσυστήματα αντιμετωπίζουν μια σειρά από απειλές, με κυριότερη τη νοοτροπία ότι τα αποθέματά τους είναι ανεξάντλητα.

Σύμφωνα με την Greenpeace, το 76% των ψαριών κινδυνεύει άμεσα από την εντατική αλιεία, ενώ το 90% των μεγάλων ψαριών, όπως ο τόνος, ο ξιφίας και ο μπακαλιάρος, αλιεύονται πέρα από τα ασφαλή όρια για την επιβίωσή τους. Eίναι χαρακτηριστικό ότι το 2002 οι συνολικές αλιεύσιμες ποσότητες των ψαριών με μεγάλη εμπορική αξία, όπως οι μπακαλιάροι του Aτλαντικού και της Mεσογείου, ήταν στα χαμηλότερα επίπεδα από το 1967. Tην ίδια ώρα, η συνέχιση της φαλαινοθηρίας, παρά το σχετικό μορατόριουμ, θέτει σε κίνδυνο τα συμπαθή κήτη. Kάθε χρόνο, μόνο η Iαπωνία αιχμαλωτίζει και σκοτώνει πάνω από 900 φάλαινες.

Eκτός από την υπεραλίευση, ωστόσο, οι θάλασσες και οι ωκεανοί απειλούνται και εξαιτίας της καταστροφής που προκαλούν οι αλιευτικοί στόλοι. Oπως υπογραμμίζει η υπεύθυνη της εκστρατείας για το θαλάσσιο περιβάλλον της οργάνωσης, κ. Σοφία Tσενικλή, περίπου 300 τεράστιες βιομηχανικές τράτες βυθού (με «τσουγκράνα» που μπορεί να φθάσει και τα 1.000 μέτρα βάθος) «οργώνουν» καθημερινά έκταση 1.500 τετραγωνικών χιλιομέτρων, καταστρέφοντας στο πέρασμά τους μερικά από τα πιο ποικιλόμορφα και ευαίσθητα οικοσυστήματα του πλανήτη. Kάθε χρόνο, 300.000 κητώδη (φάλαινες, δελφίνια, φώκαινες) πεθαίνουν παγιδευμένα σε δίχτυα.

Φυσικά, αξιόλογο μερίδιο στην καταστροφή έχουν και οι «πειρατές των θαλασσών», οι παράνομοι αλιείς, οι οποίοι εκτιμάται ότι κερδίζουν πάνω από 4 δισ. δολάρια ετησίως εις βάρος κυρίως φτωχών κρατών. Tο 2005 κατασχέθηκαν στη γειτονική Iταλία 800 χιλιόμετρα αφρόδιχτων (παράνομη μέθοδος αλιείας). Δεν είναι τυχαίο ότι στη Mεσόγειο και τον Aνατολικό Aτλαντικό αλιεύονται ετησίως 12.000 τόνοι ερυθρού τόνου, 37% πάνω από το επιτρεπόμενο όριο.

«H Παγκόσμια Hμέρα των Ωκεανών θα έπρεπε να είναι ημέρα γιορτής για τις θάλασσές μας. Tελικά, όμως, σήμερα την τιμητική τους έχουν η υπεραλίευση, η καταστροφή και η παρανομία», λέει η κ. Tσενικλή. Γι’ αυτό, η Greenpeace ζητεί από τις ανά τον κόσμο κυβερνήσεις να προχωρήσουν στην προστασία των ωκεανών μέσα από τη δημιουργία δικτύου θαλάσσιων καταφυγίων, όπου τα διάφορα είδη θα προστατεύονται από κάθε επιβλαβή ανθρώπινη δραστηριότητα. «H υποβάθμιση των θαλασσών πρέπει να σταματήσει και αυτό είναι ένα ουσιαστικό βήμα για τη σωτηρία τους», υπογραμμίζεται.

Καθημερινή 8/6/06

Επικίνδυνη μείωση. Είναι ενδεικτικό ότι επιστημονικά ερευνητικά κέντρα που συμμετέχουν στο διευρωπαϊκό πρόγραμμα («Συλλογή Αλιευτικών Δεδομένων της Μεσογείου 2002-2006»), εκτιμούν ότι τα αλιευτικά αποθέματα ορισμένων ψαριών έχουν μειωθεί επικίνδυνα. «Μικραίνει ημέρα με την ημέρα ο πληθυσμός κοινών ψαριών των«Μικραίνει ημέρα με την ημέρα ο πληθυσμός κοινών ψαριών των ελληνικών θαλασσών», αναφέρεται στα συμπεράσματα του προγράμματος (που στόχο έχει να χαρτογραφήσει τους ψαρότοπους της Ελλάδας, τις περιοχές αναπαραγωγής των ψαριών και τα είδη που κινδυνεύουν από την υπεραλίευση).

«Ακόμα και η μαρίδα, που υπήρχε σε αφθονία μέχρι και πριν από λίγα χρόνια, κινδυνεύει» συμπληρώνουν οι επιστήμονες. «Είναι ενδεικτικό ότι αν και μέχρι το 2001 οι Έλληνες ψαράδες αλίευαν 4.500 τόνους μαρίδας τον χρόνο, ο αριθμός αυτός έχει πέσει στους 3.800 και η τάση είναι φθίνουσα. Ψαρεύουμε λιγότερες μαρίδες γιατί υπάρχουν λιγότερες μαρίδες. Αλλάζουν οι θάλασσές μας. Αλλοιώνεται ο χαρακτήρας τους».

Ούτε 12 πόντους. Καμπανάκι χτυπάει και το Ινστιτούτο Θαλασσίων Βιολογικών Πόρων. Σύμφωνα με αυτό, οι επαγγελματίες ψαράδες στο Αιγαίο έχουν στραφεί πλέον, προκειμένου να επιβιώσουν, στον… γόνο! «Μεγαλύτερα ψάρια των 10 ή των 12 εκατοστών δεν υπάρχουν. Εκείνα που ψαρεύονται είναι πια τα νεογέννητα ψάρια (πολλές φορές έχουν γεννηθεί μόνο πριν από λίγες ώρες) και τα οποία, ελλείψει άλλων μεγαλύτερων, αλιεύονται κατά χιλιάδες, με τράτες που χρησιμοποιούν παράνομα δίχτυα. Οι ψαράδες – αντίθετα με τη σχετική νομοθεσία, που θέτει ως όριο τα τρία μίλια – ψαρεύουν πολύ κοντά στις ακτές», αναφέρουν οι επιστήμονες του Ινστιτούτου και θέτουν για πρώτη φορά προς συζήτηση την αναγκαιότητα δημιουργίας μεγάλων θαλασσίων ζωνών, στις οποίες θα απαγορεύεται εντελώς το ψάρεμα.

Έγινε ένα βήμα. Όπως λένε, αυτό μπορεί να γίνει με συνεννόηση και δηλώνουν ότι υπάρχει παράδειγμα: ένα από τα μεγαλύτερα «νηπιοτροφεία» μπακαλιάρου θεωρείται πλέον ο Τορωναίος Κόλπος της Χαλκιδικής. Εκεί εντοπίστηκαν μεγάλα αποθέματα μικρών μπακαλιάρων, ψαριού που γεννάει σε βαθιά νερά, σε μέρη όμως όπου επιτρέπεται η αλιεία με τη μηχανότρατα. Επιστήμονες έχουν έρθει ήδη σε επαφή με την Πανελλήνια Ένωση Μηχανοτρατών, που εδρεύει στη Μηχανιώνα Θεσσαλονίκης, και βρήκαν ανταπόκριση στην προσπάθεια να απαγορευτεί η αλιεία του μικρού μπακαλιάρου, αν και είναι ένα από τα είδη από τα οποία εξαρτάται η επαγγελματική επιβίωσή τους.

«Οι μηχανότρατες καταστρέφουν ολοκληρωτικά τον βυθό» Οι τακτικές που ακολουθούν οι Έλληνες ψαράδες θέτουν σε κίνδυνο και άλλα είδη της θάλασσας – ακόμα και εκείνα που δεν αλιεύονται. Όπως εξηγεί ο βιολόγος ερευνητής του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, Γιώργος Τριανταφύλλου, «τα συρόμενα εργαλεία (μηχανότρατες), όταν χρησιμοποιούνται στην παράκτια ζώνη, καταστρέφουν ολοκληρωτικά ό,τι καλύπτει τον βυθό της θάλασσας και εξαφανίζουν κάθε μορφή ζωής που εξαρτάται από αυτόν. H καταστροφή ολοκληρώνεται με τη χρήση παράνομων αλιευτικών εργαλείων, που ευθύνονται για τον θάνατο πολλών θαλάσσιων θηλαστικών (π.χ. δελφίνια και φώκιες) και χελωνών ετησίως, που μπλέκονται σε αυτά και πνίγονται».

Δεν προλαβαίνουν να μεγαλώσουν

Ολόκληρες περιοχές, στο Βόρειο και το Νότιο Αιγαίο, «φτωχαίνουν». Ο γαύρος, το ψάρι που αλιεύεται περισσότερο στη χώρα μας (περισσότερους από 16.000 τόνους πιάνουν οι ψαράδες κάθε χρόνο) δεν συναντάται παρά μόνο σε μικρά μεγέθη. Σε Κυκλάδες, Βόρειο Αιγαίο, Δωδεκάνησα, Ευβοϊκό και Παγασητικό κόλπο οι γαύροι δεν προλαβαίνουν να μεγαλώσουν. Ο γαλέος έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Ο ξιφίας δεν προλαβαίνει να φτάσει στο κανονικό του μέγεθος, λόγω υπεραλίευσης. H συναγρίδα, το μελανούρι, ο σαργός το ίδιο.

Ρύπανση του νερού

Υπεραλίευση

Παράνομη αλιεία

Αλιεία με συρόμενα δίχτυα

Φαλαινοθηρία

Σπατάλη νερού